در حالی که انتظار می‌رفت در سال جاری پرونده تولید موبایل به روش برون‌سپاری (ODM) در دستگاه‌های دولتی به نتیجه مشخصی برسد، اخیراً شاهد طرح شبهات از سوی برخی فعالان صنفی در این مسیر هستیم. این موضوع باعث شده است که روند تعیین تکلیف تولید موبایل به روش ODM با چالش‌های جدیدی مواجه شود. در این مقاله، به بررسی وضعیت فعلی این طرح، مشکلات موجود و ضرورت شفاف‌سازی در این زمینه خواهیم پرداخت.
آغاز طرح تولید موبایل به روش ODM
تولید موبایل به روش برون‌سپاری (ODM) از مرداد ماه امسال با پیگیری شورای عالی امنیت ملی در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) قرار گرفت. هدف اصلی این طرح کاهش وابستگی به واردات موبایل و تقویت تولید داخلی بود. وزارت صمت امیدوار بود که با استفاده از این روش، تولید موبایل در داخل کشور رونق پیدا کرده و وابستگی به واردات موبایل کاهش یابد. در ابتدا، این روش با استقبال نسبی مواجه شد و بسیاری از فعالان صنعت امیدوار بودند که این طرح می‌تواند به تقویت تولید موبایل داخلی کمک کند.
با این حال، به سرعت مشخص شد که در تعیین تکلیف نهایی این موضوع با چالش‌هایی مواجه هستیم. وزارت صمت نتوانست در مدت زمان کوتاهی جمع‌بندی نهایی این طرح را ارائه دهد و این موضوع به جلسات کارشناسی بعدی موکول شد. این تأخیر در تصمیم‌گیری باعث شده است که بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان صنعت موبایل دچار نگرانی شوند و حتی بعضی از آنها به طرح سوالاتی در خصوص اهداف این طرح پرداخته‌اند. نکته جالب این است که بخش نرم‌افزاری این طرح به عنوان تولید داخل شناخته شده است، اما در مورد تولید محصول نهایی، هنوز جمع‌بندی نهایی انجام نشده است.
مخالفت‌های صنفی و چالش‌های واردات موبایل
در حالی که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این حوزه صورت گرفته است، اخیراً شاهد مخالفت برخی از فعالان واردات موبایل با این روش هستیم. این مخالفت‌ها عمدتاً حول محور شبهات درون‌صنفی مطرح می‌شود. برخی از فعالان صنفی معتقدند که تولید به روش ODM ممکن است منافع خاصی را برای برخی گروه‌ها به همراه داشته باشد و باعث ایجاد انحصار در بازار واردات موبایل شود. این گروه از فعالان معتقدند که طرح ODM در نهایت به نفع واردات موبایل خواهد بود و بیشتر به سود گروه‌های خاص در صنعت واردات موبایل خواهد انجامید.
این نگرانی‌ها موجب شده که روند تعیین تکلیف این طرح با چالش‌های جدیدی مواجه شود. در حالی که دولت به دنبال کاهش وابستگی به واردات موبایل است، برخی از فعالان واردات موبایل به دلیل نگرانی از ایجاد انحصار و تأثیر منفی این طرح بر کسب‌وکارهای خود، به مخالفت با این روش پرداخته‌اند.
تفاوت تولید موبایل به روش ODM با سایر محصولات
تولید موبایل به روش ODM با سایر محصولات مانند لوازم خانگی یا خودرو تفاوت‌های اساسی دارد. در حالی که تولید لوازم خانگی و خودرو عمدتاً به جنبه‌های سخت‌افزاری مرتبط می‌شود، تولید موبایل شامل دو بخش نرم‌افزار و سخت‌افزار است. داخلی‌سازی نرم‌افزار موبایل حتی در حد رابط کاربری، مقوله‌ای کاملاً متفاوت با سایر محصولات است. این تفاوت‌ها باعث شده که فعالان حوزه موبایل بر این باور باشند که تولید به روش ODM در این حوزه باید به عنوان یکی از مسیرهای تولید داخل شناخته شود.
تولید موبایل به روش برون‌سپاری باید با توجه به این تفاوت‌ها مورد توجه قرار گیرد. در حالی که در تولید سایر محصولات مانند لوازم خانگی، فرآیندها ساده‌تر هستند، در تولید موبایل، علاوه بر جنبه‌های سخت‌افزاری، بخش نرم‌افزاری نیز به طرز ویژه‌ای اهمیت دارد. این نکته حائز اهمیت است که دستگاه‌های دولتی باید به این تفاوت‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند و به گونه‌ای عمل کنند که تولید موبایل در داخل کشور به درستی به نتیجه برسد.
ابهامات و ضرورت شفاف‌سازی در رابطه با واردات موبایل
هم‌اکنون ابهاماتی درخصوص ایجاد منافع خاص در این حوزه مطرح شده است. برخی از فعالان صنفی و کارشناسان معتقدند که دستگاه‌های دولتی مسئول در این حوزه، مانند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت صمت، باید به طور شفاف در مورد این موضوعات توضیح دهند. این ابهامات به ویژه در رابطه با اهداف نهایی تولید موبایل به روش ODM و نقش واردات موبایل در این طرح مطرح است.
فعالان صنفی این نگرانی را دارند که این طرح ممکن است به نفع واردات موبایل و برخی گروه‌ها باشد که به راحتی می‌توانند از این روش برون‌سپاری برای به دست آوردن مزایای بیشتر استفاده کنند. بنابراین، شفاف‌سازی در این زمینه ضروری است تا بتوان از این طریق اعتماد فعالان صنعت را جلب کرد و روند اجرای طرح را تسریع نمود. به نظر می‌رسد که اگر شفاف‌سازی در خصوص نحوه اجرای این طرح صورت نگیرد، ممکن است مشکلات بیشتری در پیش روی این طرح قرار گیرد و حتی سرمایه‌گذاری‌هایی که در این حوزه انجام شده است، بی‌ثمر بماند.
ضرورت تسریع در اجرای طرح و کاهش وابستگی به واردات موبایل
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده و اهمیت کاهش وابستگی به واردات موبایل هوشمند، ضروری است که تعیین تکلیف این موضوع با سرعت بیشتری انجام شود. هرگونه تأخیر یا سنگ‌اندازی در این مسیر می‌تواند به ضرر اقتصاد کشور و صنعت فناوری اطلاعات تمام شود. در حال حاضر، تأخیر در تعیین تکلیف تولید موبایل به روش ODM ممکن است موجب ایجاد شک و تردید در سرمایه‌گذاران و فعالان صنعت موبایل شود. این تأخیرها می‌تواند باعث افزایش وابستگی به واردات موبایل گردد و هدف اصلی این طرح را که کاهش وابستگی به واردات موبایل است، به تأخیر اندازد.
بنابراین، دستگاه‌های مسئول باید با شفاف‌سازی و رفع ابهامات، زمینه را برای اجرای سریع‌تر این طرح فراهم کنند. این امر می‌تواند موجب تسریع در تولید موبایل داخلی و کاهش وابستگی به واردات موبایل شود. دستگاه‌های دولتی باید تلاش کنند تا با تسریع در روند تعیین تکلیف و رفع شبهات موجود، اجرای این طرح را به طور مؤثرتری پیش ببرند.
تعیین تکلیف تولید موبایل به روش ODM در حالی با چالش‌های جدیدی مواجه شده است که انتظار می‌رفت این طرح به سرعت به نتیجه برسد. با توجه به تفاوت‌های اساسی تولید موبایل با سایر محصولات و ابهامات مطرح‌شده، ضروری است که دستگاه‌های دولتی مسئول به طور شفاف در مورد این موضوعات توضیح دهند و روند تعیین تکلیف را تسریع کنند. در غیر این صورت، ممکن است شاهد تأخیر بیشتر در کاهش وابستگی به واردات موبایل هوشمند باشیم. اگر این روند به درستی پیش برود، می‌توان امیدوار بود که صنعت موبایل داخلی تقویت شود و وابستگی به واردات موبایل کاهش یابد.
